Από τα μέσα του 2026 ειδικό τμήμα του ΕΚΑΒ αναλαμβάνει τις διακομιδές με εισαγγελικές εντολές - Έρχονται 200 προσλήψεις

 

Ακόμα μία σημαντική μεταρρύθμιση στον πολύπαθο χώρο της Ψυχικής Υγείας αναμένεται να λάβει χώρα εντός του 2026, μία μεταρρύθμιση, η οποία αφορά τον πυρήνα των δικαιωμάτων των συνανθρώπων μας ψυχικώς πασχόντων και αποτελεί πάγιο αίτημα της επιστημονικής ψυχιατρικής κοινότητας, των οργανώσεων των ψυχικώς πασχόντων, των οικογενειών τους και των φροντιστών τους, καθώς και του πολύμορφου κινήματος για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα μας.

Συγκεκριμένα, με πληρώματα του ειδικού τμήματος του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (ΕΚΑΒ), το οποίο θα ξεκινήσει να λειτουργεί σε όλη τη χώρα από τα μέσα του 2026, θα διενεργούνται πλέον οι διακομιδές ψυχικώς πασχόντων με εισαγγελική εντολή για διερεύνηση της τυχόν ανάγκης τους σε αναγκαστική νοσηλεία σε ψυχιατρική νοσηλευτική μονάδα της χώρας μας.

Αυτό προανήγγειλε ο ίδιος ο υφυπουργός Υγείας, αρμόδιος για τα θέματα της Ψυχικής Υγείας και των Εξαρτήσεων, Δημήτρης Βαρτζόπουλος, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο Πανελλήνιο Συνέδριο για τις Πολιτικές και τα Οικονομικά της Υγείας 2025, το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 9 – 11 Δεκεμβρίου, σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Βαρτζόπουλο, λοιπόν, από τα μέσα του 2026 θα απομακρυνθεί και θα αντικατασταθεί η Ελληνική Αστυνομία από τα ως άνω αλλότρια καθήκοντα, συνεπώς θα αποφεύγεται παντελώς η εμπλοκή αστυνομικών στη συνολική διαδικασία, προκειμένου να προαχθούν και να προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και η αξιοπρέπεια των ψυχικώς πασχόντων συνανθρώπων μας.

Ο Δημήτρης Βαρτζόπουλος διευκρίνισε, μάλιστα, ότι το εν λόγω ειδικό τμήμα του ΕΚΑΒ θα στελεχωθεί με την πρόσληψη περίπου 200 διασωστών για όλη τη χώρα, ενώ η συνολική δράση έχει ήδη εξασφαλισμένη την χρηματοδότησή της από το ΕΣΠΑ. Οι περίπου 200 διασώστες του ειδικού τμήματος του ΕΚΑΒ θα υποβληθούν, προηγουμένως, σε τρίμηνη ειδική εκπαίδευση, προκειμένου να έχουν την δυνατότητα να ανταποκριθούν με επάρκεια σε αυτό το, ομολογουμένως, δύσκολο όσο και υγειονομικά και κοινωνικά ευαίσθητο έργο.

Μελέτη για τις αναγκαστικές νοσηλείες στην Ελλάδα – Τα ευρήματα

Αξίζει να σημειωθεί, μάλιστα, ότι η ακούσια ή αναγκαστική ψυχιατρική νοσηλεία, μετά από σχετική εισαγγελική εντολή, είναι διεθνώς και στη χώρα μας ένα λίαν αμφιλεγόμενο ζήτημα στην παροχή φροντίδας Ψυχικής Υγείας. Παρά τις υφιστάμενες ενδείξεις για πολύ υψηλά ποσοστά ακούσιων νοσηλειών στην Ελλάδα, η αλήθεια είναι ότι δεν έχουν συλλεχθεί έγκυρα εθνικά στατιστικά στοιχεία. Πάντως, η ακούσια ψυχιατρική νοσηλεία εμφανίζεται σε ιδιαιτέρως υψηλά ποσοστά στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη, σε αντίθεση με ό,τι αντίστοιχο συμβαίνει στην Πάτρα, τα Ιωάννινα και την Αλεξανδρούπολη.

Σημειώνεται ότι ως ακούσια νοσηλεία σε ψυχιατρικό νοσοκομείο ή ψυχιατρική κλινική γενικού νοσοκομείου του ΕΣΥ για έναν ψυχικώς πάσχοντα ορίζεται “η χωρίς τη συγκατάθεση του ασθενή εισαγωγή και η παραμονή του, για θεραπεία, σε κατάλληλη Μονάδα Ψυχικής Υγείας” (άρθρο 95, παράγραφος 1 του νόμου 2071/1992). Το parapolitika.gr παρουσιάζει σήμερα διεξοδικά την Μελέτη Ακούσιων Νοσηλειών στην Ελλάδα (MANE), μια πολυκεντρική εθνική μελέτη των ποσοστών, της διαδικασίας, των καθοριστικών παραγόντων και της έκβασης των ακούσιων νοσηλειών, μελέτη η οποία διενεργήθηκε στις περιοχές της Αττικής, της Θεσσαλονίκης και της Αλεξανδρούπολης, από το 2017 έως το 2020, και περιγράφει κάποια προκαταρκτικά συγκριτικά ευρήματα σχετικά με τα ποσοστά και τη διαδικασία των ακούσιων νοσηλειών.

Τι προκύπτει και τι καταγράφεται στην εν λόγω μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό ιατρικό περιοδικό “Ψυχιατρική” (τόμος 34, τεύχος 3, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2023), το επίσημο περιοδικό της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (ΕΨΕ);

Υπάρχει μεγάλη διαφορά στα ποσοστά των καταγεγραμμένων ακούσιων νοσηλειών μεταξύ της Αλεξανδρούπολης (περίπου 25%) και της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης (άνω του 50%). Σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό ακούσιων προσελεύσεων καταλήγουν σε ακούσια νοσηλεία στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, σε σύγκριση με την Αλεξανδρούπολη. Αντιθέτως, από όσους εισέρχονται εθελοντικά στα τμήματα επειγόντων περιστατικών (ΤΕΠ), σχεδόν όλοι νοσηλεύονται στην Αττική. Ένα σημαντικά υψηλότερο ποσοστό ασθενών παραπέμφθηκε επίσημα κατά τη διάρκεια του εξιτηρίου στην Αλεξανδρούπολη, σε σύγκριση με την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Έτσι, τα ποσοστά των ακούσιων νοσηλειών στην Ελλάδα, επί του συνόλου των νοσηλειών ψυχικώς πασχόντων, είναι 28% για τα Ιωάννινα, 45% για την Πάτρα, 57% για την Αττική, 53% για τη Θεσσαλονίκη και 24% για την Αλεξανδρούπολη. Σύμφωνα πάντα με τους ερευνητές, αυτή η ανισοκατανομή εις βάρος της Αττικής και της Θεσσαλονίκης “μπορεί να οφείλεται στην αυξημένη συνέχεια της φροντίδας στην Αλεξανδρούπολη, που μπορεί να εξηγήσει τα χαμηλά ποσοστά ακούσιας νοσηλείας εκεί”.

Τέλος, τα ποσοστά επανανοσηλείας είναι πολύ υψηλά σε όλα τα κέντρα μελέτης, καταδεικνύοντας το φαινόμενο της λεγόμενης “περιστρεφόμενης πόρτας”, ειδικά για τις εκούσιες νοσηλείες. Πράγματι, οι προηγούμενες σχετικές με την ακούσια νοσηλεία νομοθετικές ρυθμίσεις επέτρεπαν τον ακούσιο εγκλεισμό μετά από αίτηση οποιουδήποτε, χωρίς κανένα δικαστικό έλεγχο, για απροσδιόριστο και απεριόριστο χρονικό διάστημα. Οι έγκλειστοι αντιμετωπίζονταν ως άτομα χωρίς λογική και βούληση, και τοποθετούνταν εκτός δικαίου, βρίσκονταν σε πλήρη εξάρτηση από τους ψυχιάτρους.

Οι ερευνητές τονίζουν με ιδιαίτερη έμφαση την ανάγκη για εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας περί ακούσιας νοσηλείας, ώστε αυτή να εναρμονίζεται με τις διεθνείς διακηρύξεις, να συνάδει με τη λογική της κοινοτικής περίθαλψης και όχι με την παρωχημένη ασυλιακή λογική. Σύμφωνα, πάντως, με τον ισχύοντα νόμο 2071/1992, οι προϋποθέσεις για ακούσιο εγκλεισμό είναι οι εξής:

• Το άτομο να πάσχει από ψυχική διαταραχή και
• να μην είναι σε θέση να κρίνει για το συμφέρον της υγείας του
• Η έλλειψη νοσηλείας να έχει ως συνέπεια σοβαρή επιδείνωση της ψυχικής του υγείας

ή

• Η νοσηλεία να είναι απαραίτητη για να αποτραπούν πράξεις βίας προς τον εαυτό του ή άλλους

Πάντως, εξαιτίας της παραβίασης των δεσμευτικών προθεσμιών για την ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών, τις οποίες προβλέπει ο νόμος 2071/1992, δύο φορές υπήρξε καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), με τις αποφάσεις 5 – 7 – 2011, Βένιος κατά Ελλάδας, και 26 – 7 – 2011, Καραμανώφ κατά Ελλάδας. Το θέμα της ακούσιας νοσηλείας αποτέλεσε επανειλημμένα αφορμή για παρέμβαση εκ μέρους της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, με τη μορφή των γενικών οδηγιών (εγκυκλίων) ή των γνωμοδοτήσεων.

Προφίλ

Οι παράγοντες κινδύνου, δηλαδή το “προφίλ” των ψυχικώς πασχόντων οι οποίοι εγκλείονται ακουσίως σε δομή Ψυχικής Υγείας, μετά από σχετική εισαγγελική παραγγελία, είναι το εξής:

• Άνδρες
• Άγαμοι
• Άνεργοι, αυτοαπασχολούμενοι ή εργάτες
• Χωρίς κοινωνική υποστήριξη και οικονομικούς πόρους
• Διάγνωση στο φάσμα ψυχωτικών διαταραχών και διπολική διαταραχή

Σοβαρή συμπτωματολογία

• Επιθετικότητα
• Προηγούμενες ακούσιες νοσηλείες
• Επαφή με νοσοκομειακές δομές

Πλημμελής εφαρμογή

Τέλος, οι ερευνητές εκφράζουν την άποψη, σύμφωνα με την οποία ο σχετικός νόμος εφαρμόζεται πλημμελώς, ενώ οι ίδιοι προσδιορίζουν ως εξής τους λόγους για την πλημμελή εφαρμογή του νόμου:

• Η ανυπαρξία επικοινωνίας μεταξύ εισαγγελέων, δικαστών και ψυχιάτρων
• Η ελλιπής εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους τους εμπλεκομένους στη διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας
• Η κυρίαρχη άποψη για την δήθεν επικινδυνότητας του ψυχικά ασθενή και το κοινωνικό στίγμα, που συνοδεύει την ψυχική ασθένεια,
• Η έλλειψη οργανωμένου συστήματος κοινοτικής περίθαλψης και πρωτοβάθμιας φροντίδας
• flashnews.gr